Bệnh võng mạc là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến suy giảm thị lực và có thể gây mù lòa nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời. Võng mạc là phần quan trọng của mắt, chịu trách nhiệm chuyển đổi ánh sáng thành tín hiệu gửi đến não, giúp chúng ta nhìn thấy. Các bệnh lý liên quan đến võng mạc nếu không được điều trị đúng cách có thể dẫn đến những hậu quả nghiêm trọng. Ngoài ra, các bệnh lý liên quan đến dây thần kinh thị giác, như bệnh gai thị và glaucoma (tăng nhãn áp), cũng có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến thị lực và thường liên quan đến tổn thương võng mạc trong một số trường hợp.

Trong bài viết này, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu về bệnh võng mạc, bệnh gai thị, glaucoma, các phương pháp điều trị hiệu quả hiện nay, cũng như những lưu ý quan trọng trong việc phòng ngừa và chăm sóc sức khỏe mắt để bảo vệ thị lực lâu dài.

1. Bệnh võng mạc là gì?

Bệnh võng mạc

Võng mạc là một lớp mô mỏng nằm phía trong của mắt, có chức năng tiếp nhận ánh sáng và chuyển đổi nó thành tín hiệu gửi đến não, giúp chúng ta nhìn thấy. Các tế bào trong võng mạc đóng vai trò quan trọng trong việc xử lý hình ảnh và truyền tải thông tin thị giác.

Bệnh võng mạc là thuật ngữ dùng để chỉ các bệnh lý ảnh hưởng đến võng mạc, gây suy giảm thị lực hoặc thậm chí mù lòa. Các bệnh này có thể do nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm lão hóa, tiểu đường, hoặc các tổn thương cơ học. Một số bệnh lý võng mạc phổ biến bao gồm:

• Bệnh võng mạc tiểu đường: Xảy ra khi lượng đường huyết không được kiểm soát, gây hư hại các mạch máu nhỏ trong võng mạc.
  
• Thoái hóa hoàng điểm: Là tình trạng thoái hóa xảy ra ở vùng trung tâm của võng mạc, thường gặp ở người lớn tuổi và gây mất thị lực trung tâm.
  
• Bong võng mạc: Là tình trạng võng mạc tách rời khỏi lớp mô dưới nó, có thể dẫn đến mất thị lực vĩnh viễn nếu không điều trị kịp thời

Ngoài ra, các bệnh lý liên quan đến dây thần kinh thị giác, như bệnh gai thị và glaucoma, cũng có thể ảnh hưởng đến chức năng thị giác và liên quan đến võng mạc trong một số trường hợp:

• Phù gai thị: Là tình trạng sưng đĩa thần kinh thị giác ở phía sau mắt, nơi các sợi thần kinh thị giác hội tụ. Đây có thể là dấu hiệu của các tình trạng ảnh hưởng đến não, bao gồm khối u não, viêm màng não, hoặc chấn thương đầu. Phù gai thị có thể ảnh hưởng gián tiếp đến võng mạc do tăng áp lực trong mắt hoặc bệnh lý thần kinh.
• Tăng nhãn áp (Glaucoma): Là bệnh lý do áp suất trong nhãn cầu tăng cao hoặc đôi khi xảy ra ở nhãn áp bình thường, gây tổn thương dây thần kinh thị giác và gai thị. Nếu không được điều trị, glaucoma có thể dẫn đến mất thị trường, tổn thương gián tiếp võng mạc trong các trường hợp nặng, và gây mù lòa.

Bệnh võng mạc, bệnh gai thị, và glaucoma thường phát triển âm thầm và không có dấu hiệu rõ ràng ở giai đoạn đầu, vì vậy việc phát hiện sớm và điều trị là rất quan trọng để bảo vệ thị lực.

2. Cách điều trị bệnh võng mạc, bệnh gai thị và Glaucoma

2.1. Điều trị bệnh võng mạc

Điều trị bệnh võng mạc

Điều trị bệnh võng mạc phụ thuộc vào từng loại bệnh lý và mức độ nghiêm trọng của tình trạng. Các phương pháp điều trị có thể bao gồm phẫu thuật, sử dụng laser, hoặc tiêm thuốc trực tiếp vào mắt, nhằm ngăn ngừa sự tiến triển của bệnh và bảo vệ thị lực của bệnh nhân.

Phẫu thuật cắt dịch kính

Phẫu thuật cắt dịch kính là một thủ thuật quan trọng trong điều trị bệnh võng mạc mắt, đặc biệt là trong các trường hợp bong võng mạc hoặc xuất huyết trong dịch kính.

Trong phẫu thuật này, bác sĩ sẽ loại bỏ một phần hoặc toàn bộ dịch kính – một chất gel trong suốt nằm trong mắt, có vai trò duy trì áp lực và truyền ánh sáng vào võng mạc. Thủ thuật này giúp làm sạch các yếu tố gây cản trở thị lực, từ đó cải thiện chất lượng tầm nhìn cho bệnh nhân. Đây là một phương pháp an toàn và hiệu quả, được thực hiện dưới gây tê cục bộ, và thường không gây ảnh hưởng đến các phần còn lại của mắt.

Phẫu thuật độn đai silicon củng mạc

Phẫu thuật độn đai silicon củng mạc là phương pháp điều trị hiệu quả đối với tình trạng bong võng mạc, đặc biệt khi có vết rách ở vùng võng mạc chu biên. Phương pháp này giúp tạo phản ứng viêm để dính vết rách võng mạc, từ đó giữ cho võng mạc tiếp xúc chặt chẽ với thành nhãn cầu, ngăn ngừa tình trạng bong võng mạc tái phát.

Trong quá trình phẫu thuật, một vòng silicon được đặt xung quanh củng mạc, tạo ra áp lực giúp ổn định vị trí của võng mạc. Phẫu thuật này đòi hỏi độ chính xác cao và thường được thực hiện dưới gây tê cục bộ hoặc toàn thân.

Laser quang đông võng mạc

Laser quang đông võng mạc là một phương pháp điều trị sử dụng tia laser để tác động trực tiếp vào các tế bào võng mạc, giúp ngăn ngừa các biến chứng như bong võng mạc, xuất huyết đáy mắt, và tăng sinh tân mạch.

Tia laser có bước sóng đặc biệt giúp tạo ra sự kết dính giữa lớp hắc mạc và võng mạc, từ đó bảo vệ thị lực và ngăn ngừa sự phát triển của các mạch máu bất thường trong võng mạc, thường xảy ra trong các trường hợp bệnh võng mạc tiểu đường hoặc bệnh lý có liên quan đến rách võng mạc. Phương pháp này rất hiệu quả và ít xâm lấn, giúp hạn chế các nguy cơ mất thị lực.

Tiêm nội nhãn

Tiêm nội nhãn là phương pháp tiêm thuốc trực tiếp vào nội nhãn, thường dùng để điều trị các bệnh lý võng mạc như thoái hóa hoàng điểm do tuổi tác hoặc bệnh võng mạc tiểu đường. Thuốc được tiêm trực tiếp vào buồng dịch kính hoặc tiền phòng của mắt, giúp tác động trực tiếp tại khu vực cần điều trị, mang lại hiệu quả cao và giảm thiểu tác dụng phụ lên toàn cơ thể.

Các loại thuốc thường được sử dụng bao gồm thuốc kháng sinh, thuốc chống viêm và thuốc chống tăng sinh tân mạch, nhằm giảm nguy cơ biến chứng và cải thiện thị lực cho bệnh nhân.

Mỗi phương pháp điều trị này đều có ưu điểm và hạn chế riêng, và được áp dụng dựa trên tình trạng cụ thể của bệnh nhân. Việc lựa chọn phương pháp điều trị phù hợp sẽ giúp bệnh nhân bảo vệ thị lực lâu dài và ngăn ngừa các biến chứng nghiêm trọng.

2.2. Điều trị bệnh gai thị

Điều trị bệnh gai thị

Điều trị bệnh gai thị tập trung vào việc xử lý nguyên nhân gây tổn thương gai thị, vì đây là tình trạng liên quan đến dây thần kinh thị giác. Các phương pháp điều trị bao gồm:

• Corticosteroid: Dùng trong trường hợp viêm thần kinh thị giác, như methylprednisolone, để giảm viêm và cải thiện thị lực, đặc biệt trong bệnh đa xơ cứng.
  
• Điều trị bệnh nền: Nếu gai thị tổn thương do glaucoma, thiếu máu cục bộ thần kinh thị giác, hoặc u não, cần điều trị nguyên nhân gốc, chẳng hạn như kiểm soát nhãn áp, quản lý huyết áp, hoặc phẫu thuật loại bỏ khối u.
  
• Theo dõi và hỗ trợ: Trong các trường hợp như phù gai thị do tăng áp lực nội sọ, có thể cần dùng thuốc lợi tiểu (như acetazolamide) hoặc phẫu thuật dẫn lưu dịch não tủy để giảm áp lực.

Bệnh nhân cần được theo dõi chặt chẽ để ngăn ngừa tổn thương vĩnh viễn. Phù gai thị, nếu không được điều trị kịp thời, có thể gây tổn thương dây thần kinh thị giác và ảnh hưởng đến võng mạc.

2.3. Điều trị glaucoma (tăng nhãn áp)

Điều trị glaucoma

Điều trị glaucoma chủ yếu nhằm giảm nhãn áp để bảo vệ dây thần kinh thị giác và ngăn ngừa tổn thương gai thị, từ đó bảo vệ thị lực lâu dài. Các phương pháp bao gồm:

• Thuốc nhỏ mắt: Giảm sản xuất hoặc tăng dẫn lưu thủy dịch, giúp giảm nhãn áp (ví dụ: prostaglandin, timolol).
  
• Phẫu thuật laser: Trabeculoplasty (glaucoma góc mở) và iridotomy (glaucoma góc đóng) giúp cải thiện dẫn lưu thủy dịch.
  
• Phẫu thuật giảm nhãn áp: Trabeculectomy và đặt ống dẫn lưu giúp giảm áp lực khi thuốc và laser không hiệu quả.
  
• Phẫu thuật kết hợp: Khi có đục thủy tinh thể, phẫu thuật thay thủy tinh thể có thể hỗ trợ giảm nhãn áp nhưng không phải là giải pháp chính.

Điều trị sớm giúp ngăn ngừa tổn thương không hồi phục đến gai thị và dây thần kinh thị giác, bảo vệ thị lực lâu dài.

3. Những lưu ý quan trọng khi điều trị bệnh võng mạc, gai thị và glaucoma

Điều trị bệnh võng mạc không chỉ phụ thuộc vào phương pháp y tế mà còn yêu cầu sự chú ý và chăm sóc từ phía bệnh nhân để đạt được hiệu quả tối ưu. Dưới đây là những lưu ý quan trọng:

• Thăm khám định kỳ: Việc kiểm tra mắt thường xuyên giúp phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường trong võng mạc, từ đó có phương pháp điều trị kịp thời.
  
• Tuân thủ phác đồ điều trị: Bệnh nhân cần kiên trì theo đúng chỉ định của bác sĩ, đảm bảo hiệu quả điều trị và ngăn ngừa tình trạng bệnh tái phát.
  
• Cảnh giác với biến chứng: Các triệu chứng như giảm thị lực, mờ mắt, hay cảm giác nhìn không rõ có thể là dấu hiệu của các vấn đề nghiêm trọng. Bệnh nhân cần đi khám ngay khi gặp phải những triệu chứng này.
  
• Chế độ dinh dưỡng và lối sống lành mạnh: Kiểm soát tốt đường huyết đối với bệnh nhân tiểu đường và duy trì thói quen sống lành mạnh, như không hút thuốc, hạn chế bia rượu và tập thể dục đều đặn.

Việc tuân thủ các lưu ý quan trọng trong điều trị bệnh võng mạc không chỉ giúp bệnh nhân nâng cao hiệu quả điều trị mà còn góp phần bảo vệ thị lực lâu dài. Thăm khám định kỳ, tuân thủ phác đồ điều trị, cảnh giác với biến chứng và duy trì lối sống lành mạnh là những yếu tố then chốt giúp kiểm soát và ngăn ngừa các vấn đề liên quan đến võng mạc.

4. Bác sĩ Bùi Tiến Hùng – Chuyên gia nhãn khoa hàng đầu tại Việt Nam

Bác sĩ Bùi Tiến Hùng – chuyên gia nhãn khoa hàng đầu Việt Nam

Bác sĩ Bùi Tiến Hùng là chuyên gia hàng đầu về Phakic ICL ở Đông Nam Á và Australia. Hiện nay bác sĩ đang công tác tại Bệnh viện mắt Ánh Sáng và Bệnh viện mắt Việt An. Với hơn 34 năm kinh nghiệm lâm sàng trong ngành, bác sĩ Hùng đã có hành trình dài trong việc cải thiện tầm nhìn cho bệnh nhân. 

• Đến nay, bác sĩ Bùi Tiến Hùng đã thực hiện thành công hơn 30.000 ca phẫu thuật, trong đó có 25.000 ca điều trị cận thị bằng Laser và hơn 5.000 ca phẫu thuật Phakic ICL. 
• Ngoài ra, bác sĩ Hùng tham gia vào khóa tập huấn nâng cao Laser quang đông võng mạc trong điều trị bệnh võng mạc đái tháo đường tại Hyderabad năm 2005
• Bác sĩ Hùng đã nhận được nhiều giải thưởng quốc tế, đáng chú ý là Award 5000 từ Staar Surgical, một giải thưởng danh giá tôn vinh các bác sĩ và trung tâm phẫu thuật xuất sắc trong việc sử dụng và phát triển công nghệ ICL.
• Bác sĩ Hùng là Phó Chủ tịch của APBA (Tổ chức phi chính phủ về phòng chống mù lòa châu Á) tại Việt Nam từ năm 2002, và tham gia vào nhiều chiến dịch mổ mắt từ thiện tại các tỉnh thành trên cả nước.

Hãy đăng ký thăm khám với bác sĩ Bùi Tiến Hùng để được tư vấn cá nhân hóa, chính xác và an toàn cho thị lực của bạn.